Hoe betrek je de kinderen in de kerk bij het Avondmaal? Eén van de manieren waarop dat in de Gereformeerde Kerk van Assen-Peelo gebeurt is, door de kinderen die mee naar voren komen, in Jezus’ naam te zegenen. In onze gemeente vieren we het Avondmaal regelmatig doordat alle avondmaalsgangers in een lange rij naar voren komen om het brood en de wijn als betrouwbare tekenen van Christus’ lichaam en bloed uit de hand van de predikant en de ouderling te ontvangen en met de mond te genieten (zoals het wat plechtig in Zondag 28:77 van de Heidelbergse Catechismus staat).
Bij die gaande viering nemen veel ouders hun kinderen mee als ze naar voren komen. Die kinderen krijgen dan ieder persoonlijk van mij een hand op hun voorhoofd. Als ze tenminste niet helemaal achter papa of mama schuil gaan en zelf zo ver mogelijk uit mijn buurt proberen te blijven. “Waarom doe je dat?” hebben verschillende mensen mij al eens gevraagd. “Omdat de kinderen er ook echt bij horen” is dan mijn reactie. In het buitenland is de gaande viering in grotere kerken heel gebruikelijk. Het komt daar regelmatig voor dat ouders dan ook hun kinderen, meestal tot een jaar of tien, mee naar voren nemen. De dominee legt al die kinderen de hand op en zegent hen in de naam van Jezus. Toen ik van dat gebruik hoorde, dacht ik: dat is heel bijbels. We kennen allemaal het verhaal van de ouders die hun kleine kinderen bij Jezus brengen omdat ze graag willen dat Hij hen zegent. De leerlingen vinden dat niet nodig, maar onze Heer zegt nadrukkelijk: ‘Laat de kinderen bij Me komen, houd ze niet tegen!’ (Mk. 10:14) Daarna zegent Hij ze door hen de handen op te leggen.
Bij het Avondmaal deelt Jezus Christus Zichzelf uit in brood en wijn. De volwassen gelovigen die zichzelf kunnen en horen te beproeven (1 Kor. 11:28), mogen het tot versterking van hun geloof vieren. Maar kinderen zijn net zo hartelijk welkom bij Jezus. Ze worden door hun ouders meegenomen naar de zondagse samenkomsten. Ze worden regelmatig aangesproken op hun niveau. Vaak komen ze bij de doop ook naar voren, zodat ze goed kunnen zien wat er gebeurt als de Drie-Enige God zo’n baby’tje door de doop opneemt in zijn verbond. In onze gemeente komen kinderen regelmatig met hu
n papa en mama mee naar voren bij de viering van het Avondmaal. Van mij krijgen ze dan een hand opgelegd. Niet boven hun hoofd, maar echt op hun hoofd. Dan zegen ik ze in de Naam van Jezus, die ook voor hen de Goede Herder is die zijn leven heeft gegeven voor alle schapen van de kudde, groot en klein. Dat mogen ze zien bij de schaal en bij de beker. Dat mogen ze ook zelf ervaren – nog niet door te eten en te drinken tot zijn gedachtenis, maar wel door zijn zegen te ontvangen door de handoplegging. Ik spreek die zegen meestal zachtjes uit. Soms zelfs helemaal niet. Het gebaar zelf is al veelzeggend genoeg. Als het maar begrepen en uitgelegd wordt. Dat kan op andere momenten en plaatsen. Het is vooral een taak voor papa en mama. Zo is het Avondmaal ook tot versterking van het geloof van de kinderen van de gelovigen. En wat ik zo mooi vind is: het gebeurt steeds vaker in onze gemeente, dat ouders hun kinderen meenemen.
Kinderen aan het Avondmaal?
Misschien is iemand benieuwd naar de vraag: mogen kinderen het Avondmaal ook echt meevieren? Daar ga ik hier geen uitvoerig antwoord op geven. We hebben als Gereformeerde Kerken altijd de lijn gehanteerd: Doop –> Belijdenis –> Avondmaal. En als iemand op latere leeftijd tot geloof komt, is de volgorde Belijdenis –> Doop –> Avondmaal. Die volgorde is volgens mij op grond van de Bijbel de meest logische. Er zijn predikanten (en anderen) in onze kerken, die voor de lijn Doop –> Avondmaal –> Belijdenis kiezen en daarom ook de kinderen van de gemeente willen toelaten aan het Avondmaal. Ik denk dat die lijn vanuit de Bijbel ook te onderbouwen is. Wat bijbels gezien volgens mij niet kan is de lijn Avondmaal –> Belijdenis –> Doop. Tot mijn stomme verbazing merkte ik een tijd geleden, dat dit in sommige evangelische kerken toch praktijk is. Daar worden de kinderen gewoon uitgenodigd om het Avondmaal mee te vieren. Iemand uit zo’n gemeente verdedigde dat met de opmerking: ‘Waar staat in de Bijbel dat er 
een leeftijdsgrens aan het Avondmaal verbonden is? Ook kinderen kunnen oprecht geloven dat God van ze houdt en dat Jezus voor hun zonden stierf. En mogen dus het Avondmaal meevieren.’ Jazeker mag dat. Maar dan moet je ook consequent zijn. Als kinderen hun geloof kunnen belijdenis, horen ze allereerst gedoopt worden. Ook daar staat in de Bijbel geen leeftijdsgrens voor. Integendeel, in het Nieuwe Testament worden complete gezinnen gedoopt als een volwassen tot geloof komt en belijdenis doet. Want de Doop is bijbels gezien het teken van de inlijving in de gemeente van Jezus. Daarna geeft Jezus ook nog het Avondmaal: het teken van de onderhouding van de band met Jezus. Wie gelooft en zich laat dopen viert daarna in de christelijke gemeente het Avondmaal met elkaar. Dan wringt het in mij ogen behoorlijk als je zegt: bij ons in de gemeente dopen we geen kinderen, maar we laten ze wel alvast het Avondmaal meevieren. Is het Avondmaal dan niet voor de kinderen bestemd? Nee, nog niet helemaal. Maar gelukkig zijn er genoeg manieren te bedenken om de kinderen toch bij het Avondmaal te betrekken zonder ze toe te laten. Door ze bijvoorbeeld te zegenen in Jezus in Naam en de handen op te leggen!
Ernst Leeftink - Predikant / Pastor in de Nederlandse Gereformeerde Kerken 
Mooi!
Moi!
Ik heb dit met veel aandacht gelezen en ben het met je eens. Ik vind het ook belangrijk dat de kinderen “deelnemen” aan het avondmaal en denk dat de manier waarop je het doet een goede manier is. Bij ons is het meestal de gewoonte om naar voren te komen en aan een tafel te zitten waar we dan de tekenen ontvangen. En de kinderen blijven dan achter… dit vind ik helemaal niks, zij horen toch ook bij het lichaam van Christus!
Al een behoorlijke tijd geleden heb ik avondmaal gevierd op een zelfde manier als jullie het doen. De kinderen kwamen ook naar voren en kregen de zegen. Het ging op deze manier. We kwamen allemaal in een rij naar voren en de dominee hield een complete brood in zijn handen en wij braken er een stuk af, en de dominee zij, “Receive Christ’s body” daarna konden wij het brood in wijn dippen en de ouderling zij, “Receive Christ’s blood.” Deze manier sprak mij erg aan.
Zelf denk ik vaak na over kinderen aan het avondmaal en kom steeds meer tot de conclusie that het bijbels gezien de juiste manier is. Ik weet het alleen nog niet goed onder woorden te brengen. Zou je hier wel eens een blog over willen schrijven?
Groeten,
Rob Bonefaas
Ook in het Katholieke niet ongebruikelijk. Kinderen die nog niet hun vormsel en eerste communie hebben gehad, worden wel uit genodigd om bij de communie naar voren te komen en ontvangen dan de zegen.
Hoi,
In de Joodse viering was de sedermaaltijd een maaltijd voor het hele gezin. Ook in 1 cor 12 staat duidelijk dat er een hele maaltijd wordt genuttigd. Dit geeft duidelijk weer dat kinderen ook bij deze maaltijd mee aten, je laat ze immers niet verhongeren. De ouders zijn verantwoordelijk voor hun kinderen of ze op waardige wijze het brood eten en de beker drinken.
De beker mag ook best druivensap bevatten trouwens.
Groet,
Hendrik
Bedankt voor deze mooie uiteenzetting.
Zelf ben ik al een tijd aan het nadenken over dit onderwerp ‘kinderen en het avondmaal’. Aan de ene kant is het avondmaal inderdaad een teken waarin we Jezus’ dood, offer en verzoening mogen gedenken. En dat ‘gedenken’ vraagt dus ook iets van de ontvanger: de mogelijkheid om tot op zeker hoogte bewust te zijn van de betekenis van het avondmaal. Het dus openstellen van het avondmaal voor alle leeftijden lijkt mij niet de beste optie.
Tegelijkertijd merk ik ook dat het bij mij steeds meer en vaker wringt dat mijn (en de andere) kinderen niet letterlijk deel mogen nemen. En dat zit met name in het stukje van de belijdenis. Daarmee hebben wij, als GKV, het avondmaal exclusief gemaakt voor volwassenen. Naar mijn beleving doen we daarmee een stuk van Gods genade, die hij heeft getoond in het laten lijden en sterven van Zijn zoon Jezus, tekort. Hoe kan het avondmaal getuigen van genade en verlossing als het alleen toegestaan is voor mensen die er iets voor gedaan hebben (belijdenis)?
In ieder geval vind ik de manier zoals ds Leeftink hierboven beschrijft al een hele mooi stap in de ‘goede’ richting: kinderen betrekken bij Gods genade.
met vriendelijke groet,
Jan
Ik denk dat kinderen prima aan het avondmaal kunnen. Het is een voortzetting van het Pascha waar kinderen/ het gehele gezin verplicht aan deelnamen. Het avondmaal vieren doe je als je gelooft dat Jezus voor jou is gestorven. Het Pascha was een voorverwijzing naar het lijden en sterven van Jezus en het avondmaal het gedenken ervan.
Wij hebben het avondmaal te ingewikkeld gemaakt waardoor er nu mensen worden afgehouden die het juist zo hard nodig hebben.
Denk aan gescheiden mensen etc.
Ik geloof dat de volgorde geloven, avondmaal dopen bijbels verantwoord is. Wie mij vanuit de bijbel kan overtuigen dat het anders is, is welkom. Ik zeg niet dat mijn volgorde de Waarheid is maar wel een gefundeerde optie.
Net zo als de volgorde dopen, belijdenis ( niet bijbels te onderbouwen) avondmaal. Het is maar wat je vertrekpunt is en de kleur van de bril waardoor je kijkt.
Pingback: Kinderen aan de tafel van de Heer - OnderWeg
Dank voor dit artikel. Herkenbaar in onze kerk waar aan het einde van de viering de kinderen naar voren worden geroepen om de zegen te ontvangen. Echter, tieners gaan niet naar voren en vallen tussen wal en schip.